Im dłużej zajmujesz się swoimi finansami, tym bardziej zniuansowanego podejścia potrzebujesz. Początkowo wszystko wydaje się tak samo ważne: budżetowanie, cele finansowe, sposoby oszczędzania czy wychodzenie z długów. Po pewnym czasie zaczynasz rozumieć, że w finansach są rzeczy proste i bardziej złożone. Niektóre wymagają prawdziwego polotu, fantazji i maestrii!
Aby to lepiej zobrazować, stworzyłem piramidę zarządzania finansami osobistymi inspirowaną hierarchią potrzeb Abrahama Maslowa. To, co znajduje się u podstawy piramidy, jest nadrzędne i względnie proste. Niemniej, bez podstawy bardzo trudno jest, a niekiedy bywa to niemożliwe, osiągnąć wyżej postawione cele.
Jeśli masz problemy z zaspokojeniem potrzeby bezpieczeństwa, to trudno będzie Ci skupić się na samorealizacji. Bardzo dosadnie wyraził to Juliusz Słowacki w “Lilli Wenedzie”: Nie czas żałować róż, gdy płoną lasy. Otóż to! Najlepiej jest zajmować się sprawami w odpowiednim porządku i kolejności.
W czasach, kiedy większość z nas odczuwa niepokój spowodowany coraz wyraźniejszym kryzysem gospodarczym, warto uwzględnić zdroworozsądkowe podejście do zarządzania domowym budżetem. Kryzys to świetny czas na zarabianie i inwestowanie, ale musisz się do tego odpowiednio przygotować.
Jak tego dokonać?
Podstawą sukcesu w finansach, i względnie najprostszym zadaniem, są budżetowanie i planowanie. Budżetowanie, do pewnego stopnia, pełni funkcję administracyjną w Twoich finansach. Musisz zgromadzić wszystkie dane dotyczące przychodów i wydatków, aby sporządzić przejrzysty dokument, nad którym będziesz regularnie pracować.
Im dłużej budżetujesz i planujesz, tym potrzeba kreatywnego podejścia do finansów, staje się silniejsza. Twój budżet jest jak tablica rozdzielcza w samochodzie. Mając wgląd w dane o prędkości, temperaturze, poziomie paliwa, oleju i paru innych parametrach, możesz podejmować właściwe decyzje. W ten sam sposób myśl o swoim finansach.
Kolejnym etapem jest oszczędzanie. Z technicznego punktu widzenia jest to niesłychanie proste zadanie. Wystarczy ustalić sumę lub procent dochodów, które chcesz odłożyć każdego miesiąca lub tygodnia, i sprawa załatwiona. Warto używać nowoczesnych narzędzi, aby zautomatyzować ten proces. Ja używam, m.in. aplikacji Revolut, która ma funkcję automatycznego przelewania zdefiniowanej sumy pieniędzy na konta oszczędnościowe.
Mimo że oszczędzanie jest proste z technicznego punktu widzenia, bywa piekielnie skomplikowane pod względem psychicznym i emocjonalnym. Żyjemy w świecie, w którym króluje, tzw. natychmiastowa gratyfikacja. Coraz trudniej jest nam odłożyć przyjemności na później. Wszystko musimy mieć tu i teraz. Konsumpcja stała się dominującą cechą naszych społeczeństw, dlatego oszczędzania sprawia nam tak duże problemy, czyż nie?
Generowanie pieniędzy jest kolejnym stadium rozwoju naszych kompetencji finansowych. W pewnym sensie, jeśli nie umiesz budżetować, planować i oszczędzać, zarabianie na niewiele Ci się przyda! Bez względu na to, ile zarobisz, i tak najpewniej wszystko stracisz i wpadniesz w tarapaty. Z tego względu tę umiejętność wymieniłem dopiero po oszczędzaniu.
Zwiększanie zarobków wymaga sporych kompetencji, zwłaszcza jeśli chcesz osiągnąć wolność finansową. Po pierwsze, trzeba dążyć do ustanowienia kilku źródeł dochodów, np. przychodów z pracy na etacie, biznesu online po godzinach lub wynajmu nieruchomości.
Po drugie, warto zdefiniować kwotę, którą jesteś w stanie, bądź chcesz, zarobić.
Fakty są takie, że zarobki wyznaczają na ogół nasz próg percepcji – zarabiamy tyle, na ile uważamy, że zasługujemy. Jeśli w głębi duszy sądzisz, że nie wyciągniesz na rękę więcej niż 3000 zł, to jest mała szansa, abyś przekroczył tę sumę. Będziesz ignorować oferty, które są więcej warte. Dbaj zatem nie tylko o stały rozwój kompetencji zawodowych czy biznesowych, ale także o właściwy odbiór siebie samego / siebie samej.
W XXI wieku zadłużanie się jest niemal w dobrym tonie. To szaleństwo – zarówno na poziomie rządowym, jak i zupełnie indywidualnym – jest niezwykle kosztowne. Regularnie kryzysy i finansowe zawieruchy unicestwiają tysiące biznesów i rujnują życie milionom ludzi – zwłaszcza tym, którzy na kryzys nigdy się nie przygotowują!
Z tego względu zarządzanie długami znajduje się na naszej piramidzie jako umiejętność bardziej złożona niż zarabianie. Generalnie, istnieją długi dobre i złe. Dobre to te, które traktujesz jako dźwignię finansową do realizacji celów inwestycyjnych. Złe to pieniądze, które marnotrawisz: wakacje na kredyt, duży TV w salonie, nieoczekiwane wypady weekendowe finansowane z karty kredytowej czy zakupy świąteczne.
Dawanie pozostaje nieco w cieniu w naszym dość interesownym społeczeństwie. Warto jednak pamiętać, że to dawanie, a nie branie, czyni nas wyjątkowymi i godnymi pamięci.
Dawanie może odbywać się tylko w świecie obfitości. Jeśli przekonanie o obfitości jest zgodne z Twoim modelem świata, to wiesz o czym mówię. Jeśli nie, to zapewne żyjesz w przekonaniu o niedostatku – o tym, że nie dla każdego wystarczy.
Przywołując kwestię poczucia obfitości, nie zamierzam zagłębiać się w modne ostatnio teorie o prawie przyciągania czy inne poglądy zarezerwowane dla miłośników nowoczesnej duchowości. To, co jest istotne, to powody bardzo racjonalne i świadomość poważnych konsekwencji praktycznych naszych głębokich przekonań.
Jeśli wierzysz w obfitość nigdy się nie poddasz, bo wiesz, że zawsze jest wyjście, zawsze jest rozwiązanie. W tym modelu świata jesteś zorientowany nie tylko na własne potrzeby i doświadczenie, ale głównie na innych. Masz realną szansę na tworzenie biznesów i projektów, które rozwiązują problemy społeczne. Bardziej Cię interesuje, ile możesz wygrać, a nie ile stracić. Przyjmując taką postawę, jesteś po prostu bardziej optymistyczny, a więc i produktywniejszy. Twoją default position jest obfitość i sukces. Jeśli jest inaczej, traktujesz to jako odstępstwo od normy, i pracujesz, aby w końcu postawić na swoim.
W drugim modelu świata, gdzie dominuje przekonanie o niedostatku, będziesz działać raczej ostrożnie. Sukces to przemijające zjawisko, a porażki określają istotę działania. W takim świecie dzielisz się niechętnie i nie bardzo obchodzą Cię inni ludzie.
W obu przypadkach wskaźniki mogą być identyczne, ale rezultaty osiągane przez dwie osoby o odmiennych modelach świata – totalnie różne.
W moim świecie wszystko się da i nigdy nie jest za późno. A w Twoim?
No i na samym szczycie piramidy mamy inwestowanie. To najbardziej wyrafinowana i złożona umiejętność w zarządzaniu pieniędzmi. Kiedy chcesz inwestować, musisz najpierw zdobyć umiejętności budżetowania i oszczędzania. Zarabiania i radzenia sobie z długami. Musisz przyjąć właściwą postawę mentalną i być w stanie zarządzać dużym ryzykiem.
Pamiętaj o tym w czasach kryzysu! To doskonały okres na zarabianie i inwestowanie, ale tylko wtedy, gdy porządnie odrobiłeś pracę domową z finansów osobistych.
Andrzej Mańka
